Laden

Je rijdt een geweldige elektrische motor die je regelmatig moet opladen. Maar waar, hoe, en wat neem je mee?

Op deze pagina staat meer informatie over hoe je de accu van je motor weer volgeladen krijgt.
De hoofdcategorieën zijn ‘gewoon laden’ (AC laden) en ‘snelladen’ (DC laden). Ook vind je hier meer over balanceren en staan er antwoorden op algemene laadvragen.

AC Laden

Wat is ‘gewoon laden’?
Gewoon (of langzaam) laden wordt ook wel AC laden genoemd. Met een laadkabel krijgt de motor 230V wisselstroom aangeboden. De interne acculader zet de wisselstroom om naar gelijkstroom voor de accu.
Voor AC laden heeft de motor een ‘type 2’ aansluiting, de Europese standaard.

Hoe werkt AC laden?
Bij het insteken van een type-2 laadkabel in de motor, wordt deze vergrendeld met een pin en daarbij komt een metalen lipje naast de aansluiting omhoog.
De motor voert enkele controles uit en als alles OK is, start het laden.
De stroomsterkte is in te stellen met < en > knoppen links op je stuur. Het stoppen van het laden en ontgrendelen van de stekker, gebeurt met de [mode] knop. Uiteraard werkt dit alleen als de motor op contact staat.Als het laden klaar is dan houdt de motor de laadkabel vergrendeld (bij oude firmware versies was dit niet altijd het geval).

Hoe snel verloopt het ‘gewoon laden’?
Het gewoon laden gaat met een snelheid van maximaal 3kW (1 fase á 13 tot 14A): dit is het omzettingsvermogen van de ingebouwde lader. Het laden van de accu loopt tot 98%. De accu is dan volledig vol. Hierna wordt de accu gebalanceerd. Is hij hiermee klaar, dan pas staat er 100% in het scherm.
Wat balanceren is, wordt binnenkort in een apart FAQ item besproken.

De laadsnelheid van 0-100% is afhankelijk van het type batterij:

• 13,4 kWh model, waarvan 11,7 bruikbaar: 4 uur
• 21,5 kWh model, waarvan 18,9 bruikbaar: 6,5 uur

In de praktijk geeft één uur gewoon laden, minimaal 20 km extra range.

Hoe werkt laden via een normaal stopcontact?
Voor laden aan een alledaags geaard (“schuko”) stopcontact is een mobiele laadkabel nodig.

Laadkabel voor thuis (‘Granny cable’)

In de kabel zit electronica die zorgt voor communicatie met de motor en enkele veiligheidscontroles uitvoert. Vaak zit deze elektronica in een blok dat in de kabel zit (zoals bij de blauwe kabel op de foto), er zijn ook compacte kabels te krijgen waar deze elektronica in de Type-2 stekker verwerkt is (handig voor op reis!).

Compacte laadkabel voor onderweg

Wat heb je nodig?

• Mobiele laadkabel Schuko naar Type-2.

Tips:

• Kijk bij aanschaf van een mobiele laadkabel of deze geschikt is voor 13A.
• Houd rekening met de belasting van het stopcontact en de (hoofd)zekering in de meterkast. Worden er nog andere grootverbruikers ingeschakeld tijdens het laden? Verlaag dan de laadsnelheid.
• Voor de accu maakt het niet uit welke laadsnelheid je instelt.
• Gebruik liever geen verlengkabels of stekkerdozen. Deze kunnen de langdurige belasting van 13A meestal niet aan. Is een verlengkabel toch nodig? Kies dan voor een degelijke versie met 3×2,5 mm2 aders.
• Gebruik je toch een stekkerdoos of een dunne verlengkabel? Verlaag de laadsnelheid naar bijvoorbeeld 8A.

Wat is een laadpaal?
Laadpalen zijn vaste laadstations.
Er zijn zowel publieke als private laadpalen.

Energica aan een publieke laadpaal

Hoe werkt laden aan een publieke laadpaal?
Publieke laadpalen zijn beschikbaar voor iedereen.
Meestal zit hierop een type-2 socket waarop een type-2 laadkabel aangesloten wordt. Deze neem je dan zelf mee. Soms kom je ook een laadpaal tegen waar de kabel al aan zit (bijvoorbeeld een Tesla destination charger).

Type-2 laadkabel

Betalen doe je met een app of met een laadpas, zo’n pas kun je bij een laadpas-leverancier aanvragen (wellicht heb je er eentje bij je motor gekregen). Zie bijvoorbeeld https://laadpastop10.nl/ voor laadpas providers.
Volg de instructies op de paal. Meestal is de volgorde:

• sluit de laadkabel aan op het laadstation en je motor.
• houd de pas voor de lezer. Deze wordt draadloos uitgelezen.
• de laadpaal vergrendelt de stekker en het laadproces start.

Voor het stoppen van het laden:

• houd de pas voor de lezer
  (of gebruik de ‘Mode’ knop links op je stuur om het laden te stoppen)
• het laadproces stopt en de laadkabel wordt ontgrendeld.

Wat heb ik nodig?

• Type-2 naar type-2 laadkabel, 1 fase, 16A
• Laadpas of app
• Niet noodzakelijk, wel erg handig: een app op je telefoon om publieke laadpalen te vinden.

Tips:

• Een laadkabel voor 3 fase en/of 32A werkt ook. Echter, de extra aansluitingen en zwaardere kabel worden niet gebruikt. Ze zijn vooral duurder en zwaarder om mee te nemen.
• Storingen aan de laadpaal kunnen voorkomen, waardoor de laadpaal je laadkabel niet ontgrendelt. Op de paal staat het nummer van de storingsdienst. Zij kunnen de paal meestal op afstand resetten, waarna je laadkabel los komt.
• Neem meerdere laadpassen mee. In Nederland werken bijna alle laadpassen met iedere laadpaal. In het buitenland is de dekking van sommige laadpassen niet zo groot.

Hoe werkt een private laadpaal?
Een privaat laadstation kan je aanschaffen voor b.v. thuis of je werk. Ze zijn te krijgen in verschillende smaken en kleuren. Een elektricien sluit het station aan op een aparte groep in de groepenkast.
Ze komen overeen met publieke laadstations, maar hebben over het algemeen geen laadpas nodig om te kunnen laden. Daarnaast worden ze vaak met een vaste type-2 kabel geleverd.
Een kwestie van inpluggen en laden maar.
[FOTO ZAPPI2]

Het eenvoudigste laadstation is een 1 fase bij 16A uitvoering, zonder pasjes, met een vaste type-2 kabel.
Luxere opties zijn:

• 3 fase, 32A uitvoering. Hiermee kunnen de meeste elektrische auto’s sneller opgeladen worden
• Alleen laden met een toegestane laadpas of fysieke sleutel
• Load-balancing: de laadpaal geeft alleen de hoeveelheid stroom die beschikbaar is, zonder de hoofdzekering te overbelasten.
• Connected via een app: live de status kunnen volgen, statistieken en instellingen.
• kWh meter en backoffice abonnement: je krijgt periodiek een overzicht van je laadsessies die verrekenbaar zijn met je baas of fiscus. Een kWh meter in de groepenkast en deze handmatig uitlezen is ook een optie.
• Puur zonnestroom laden: de laadstroom wordt continue aangepast op de hoeveelheid stroom die je zonnepanelen opwekken en anders terug geleverd zou worden aan het stroomnet.

Tips:

• Voor een thuissituatie is het aan te bevelen om load-balancing mee te nemen. Zo kan je altijd zorgeloos laden, zonder dat de hoofdzekering de geest geeft.

Help! Mijn motor laadt minder snel dan verwacht of helemaal niet!

• Bij het insteken van de stekker op de motor wordt deze niet gelockt en komt het metalen lipje niet omhoog. Haal ook het afdekkapje van de CCS aansluiting los en druk de type-2 stekker opnieuw in de motor. Druk daarbij met iets meer druk rechtsboven op de stekker.
• Geen geaard stopcontact bij gebruik van een mobiele laadkabel. Is geen aarding aanwezig, dan kan de laadkabel geen stroom leveren en geeft hij dit aan met gekleurde ledjes.
• Het laadkabel-kastje of de schuko stekker is erg heet. Een slecht contact in het stopcontact kan ervoor zorgen dat deze heet wordt. Als beveiliging wordt de stroomsterkte verlaagd of afgeschakeld. Tip: leg de laadkabel niet in de volle zon.
• De mobiele laadkabel of motor is ingesteld op een lagere stroomsterkte.
• De laadpaal levert een lagere stroomsterkte: sommige laadpalen delen hun capaciteit met meerdere elektrische voertuigen. Ook bij laadpalen thuis kan de laadsnelheid dynamisch bepaald worden door load-balancing: de laadpaal bepaald hoeveel stroom beschikbaar is, zodat de hoofdzekering niet eruit klapt.
• ‘FAN limit’ is ingeschakeld. Doordat de ventilator op een lagere snelheid draait, krijgt de lader het te warm en schakelt deze de laadstroom terug.
• ‘LPR Mode’ (long-period-rest) is ingeschakeld, de motor is van contact geweest en weer op contact, waarna het metalen lipje staat niet meer omhoog staat. Haal de stekker uit de motor en steek hem er even later weer terug in. Door een bug in de software ontgrendeld de stekker in LPR modus bij op contact zetten. De motor laadt dan niet meer op.
  De motor laadt niet volledig op:
• ‘LPR Mode’ is ingeschakeld waarbij de motor de accu niet verder dan 80%-90% oplaadt.
• ‘SOC limit’ (state-of-charge) is ingeschakeld. De accu wordt opgeladen tot deze limiet.
• 98% is bereikt, 100% wordt pas weergegeven als de accu gebalanceerd is.

DC laden

Hoe werkt snelladen?
Snelladen wordt ook wel DC laden genoemd: gelijkstroom stroomt door de laadkabel direct naar je accu.
De ingebouwde lader wordt dus overgeslagen. Het omzetten van wisselstroom naar DC wordt nu uitgevoerd door een grote omzetter in de snellader.
Een snellader bevat altijd een vaste laadkabel. Hieraan zit een CCS type-2 stekker.

Snelladen onderweg

Deze CCS snellaadkabel bevat twee extra grote pinnen waarmee de batterij rechtstreeks op de omzetter wordt aangesloten.

Wat als het niet werkt?
Bij het snelladen moet de computer in de snellader constant van alles afstemmen met de computer in de motor. Meestal werkt dat prima, maar helaas niet altijd.
Bij problemen bij het starten van het snelladen kun je het volgende proberen:

• test of het wel werkt met motor op contact / of juist van contact;
• test of het werkt met eerst inprikken en dan betalen, of juist eerst betalen (met creditcard, pas of app) en dan pas inprikken;
• til tijdens het opstarten (communicatiefase) de snellaadkabel wat op, zodat deze mooi recht in de motor zit. Door het gewicht van de kabel is er soms slecht contact;
• probeer een ander station, vaak zijn de oudere / kleinere (50 kW) stations betrouwbaarder dan de modernste superchargers (tip: bij sommige providers is ook de stroom uit een klein station goedkoper!);
• bel de helpdesk, soms werkt het als ze het laadstation op afstand resetten.

Als het laden wel start maar na korte tijd stopt gewoon opnieuw proberen, de aanhouder wint.

Balanceren

Wat is balanceren?
De accu van je motor bestaat uit een aantal (min of meer) onafhankelijke delen: de cellen. De accu werkt het beste als deze allemaal precies even vol zitten, maar tijdens gebruik en laden kan het zijn dat er onbalans ontstaat. Daarom dat je het BMS (batterij management systeem) regelmatig de accu moet laten balanceren. Daarbij zorgt het BMS er voor dat het laatste beetje stroom er heel rustig en voorzichtig in gaat, zodat alle cellen netjes helemaal vol komen te zitten.

Kan ik het beste op AC of op DC balanceren?
Balanceren gaat het beste op AC, dus gewoon thuis aan het stopcontact met een ingestelde laadstroom van 6A of meer. Omdat dat laatste beetje stroom er langzaam in moet duurt balanceren op DC verhoudingsgewijs erg lang. En onderweg wil je niet wachten op die laatste paar procent, dan wil je gewoon verder rijden!

Balanceren door leegrijden, hoe werkt dat?
Een andere manier van balanceren is de motor gecontroleerd helemaal leeg te rijden (naar nul procent) en dan meteen aan te sluiten en naar 100% laten balanceren. Er zijn rijders die de ervaring hebben dat hiermee de bruikbare capaciteit weer groter wordt. Bij oudere modellen suggereert de motor dit ook zelf.

• ga lekker een eind toeren totdat de motor vrijwel leeg is (< 10%);
• rij de de motor leeg totdat deze op ‘limp mode’ gaat;
• zorg er voor dat je dan wel in de buurt van je huis of stalling bent…
• je vermogen is dan dat van een brommer geworden, maar je kunt dan nog rustig in stadsverkeer meerijden;
• probeer niet te veel vermogen te vragen (geen lampjes op het dashboard) en rij door tot de motor helemaal uitvalt;
• je kunt de motor dan weer aanzetten en langzaam naar de stalling rijden;
• nu wel meteen aansluiten en laten opladen & balanceren tot 100%

Algemene laadvragen

Wat is het effect van een hoger of lager laadvermogen?
Je kunt het laadvermogen rechtstreeks instellen (met de mode knop links) of indirect door de in de instellingen de maximale fan-snelheid van de koeling te beperken. Let op dat bij AC laden de stroom dat je hier instelt de stroom naar het accupakket is, niet de stroom die uit het stopcontact gevraagd wordt.

Met een lagere stroom belast je het netwerk minder (handig als je bijvoorbeeld op een camping of via een verdeeldoos met een aantal motoren wilt opladen). Maar let op dat een lager vermogen ook een paar nadelen heeft:

• De omzetting van AC naar DC geeft relatief meer verlies bij lage vermogens. De totale hoeveelheid energie die je uit het net haalt voor een volle accu is bij een laag vermogen dan ook meer dan bij een hoog vermogen. Zeker bij hele lage instellingen (1 of 2 A) scheelt dat fors.
• Bij lage instellingen lukt het de motor minder goed om te balanceren, bij een ingestelde stroom van minder dan 6A gaat dit niet altijd goed.

Hoeveel stroom past er in de accu?
Volgens het de sticker op je motor 21,5 (of 13,4) nominaal, maar daarvan is dan niet alles bruikbaar – en als je echt gaat meten is het nog minder… Hoe zit dat nu?

De energie die in een accu zit wordt daar opgeslagen met een chemisch proces. Door op- en ontladen gebeuren er dingen met ionen en stofjes en zo (meer details vallen buiten de scope van deze pagina ).
Die chemische reactie levert bij een volle cel een maximaal voltage op, en onder een bepaald voltage stopt die reactie helemaal. Hiermee heb je een boven- en ondergrens, op basis van deze spanningen wordt die ‘nominale’ capaciteit vastgesteld. Helaas kunnen de cellen juist bij deze maximale en minimale ladingen snel beschadigen (verouderen). Daarom dat er een veiligheidsmarge is ingebouwd, het BMS beschermt de accu tegen over- en onderladen. Ook is deze reactie afhankelijk van de temperatuur van de accu, bij lage temperatuur heb je dan ook wat minder capaciteit.

Het Energica BMS is behoorlijk voorzichtig, de energie die je echt in je accu kwijt kunt is dan ook nog wat minder dan wat er op de website staat. De ‘grote’ (21,5) accu levert in de praktijk zo’n 16 kWh.
Zie ook het blog van Hans, hij schrijft regelmatig over Energica’s en heeft ook een app geschreven om de boordcomputer uit te kunnen lezen.

Wat is het effect van laden op de levensduur van de accu?
Dit is één van de meest gestelde vragen, en een eindeloze bron van discussie op diverse forums. Hieronder een aantal van de argumenten, we gaan in deze FAQ geen positie kiezen

• Standpunt 1: de motor weet zelf het beste wat goed is voor de accu. Gewoon lekker op 100% zetten en niet meer aan denken.
• Standpunt 2: Energica is voorzichtig met het laden van de accu en je zult tijdens de levensduur van de motor niets merken van achteruitgang van capaciteit.
• Standpunt 3: Het helemaal volladen van een accu is niet goed voor de levensduur. Probeer de accu zo veel mogelijk tussen 20 en 80% te houden, en laadt deze alleen op naar 100% vlak voordat je gaat rijden.

Energica zelf adviseert in de Youtube videoserie ‘Energica Garage‘ om de motor normaal tot 80% te laden en minimaal 1x per maand te balanceren.

Los van deze discussie zijn er een paar zaken waar iedereen het over eens is:

• De motor met een lege accu laten staan is echt slecht. Als je de motor langere tijd (meer dan enkele weken) niet gebruikt, zet ‘m dan op LPR en sluit hem aan op een stopcontact.
• Laat de motor nooit (nooit!) met 0% lading staan. Als je met 0% ergens aankomt, direct opladen.
• Heeft de motor een poos (enkele maanden) niet kunnen opladen, zorg er voor dat je dan oplaadt en laat balanceren voordat je gaat rijden. Het weergegeven accupercentage kan heel erg afwijken als je dat niet doet. Het is knap vervelend als de motor vanaf 60% onverwacht in de limp mode schiet.

Waarom verspringt het accupercentage als ik begin of stop met laden?
Wellicht heb je wel eens gezien dat bij het inprikken of stoppen met laden het accupercentage verspringt. Dit komt doordat het BMS tijdens gebruik (ontladen) het percentage van de leegste cel aanhoudt, om te voorkomen dat deze te ver ontladen wordt. Bij het opladen telt juist de meest volle cel, om te voorkomen dat deze te ver doorgeladen raakt.

Als je percentage meer dan een paar procent verspringt is dit een aanwijzing dat je onbalans in de cellen hebt en het tijd is om te balanceren.

Wat doet Long Period Rest (LPR)?
De LPR mode is bedoeld als je de motor langer dan enkele weken weg gaat zetten zonder deze te gebruiken.

• Zorg er voor dat de motor minder dan 80% opgeladen is;
• stel geen eigen laadlimiet in (gewoon op 100% zetten);
• stel via het menu de ‘LPR’ in;
• sluit de motor met de mobiele kabel aan op 230V.

Tijdens LPR zal de motor de accu op 80% houden, hiervoor wordt deze af en toe wakker en gaat wat bijladen.
Let op: gebruik LPR alleen als je de motor aan de stroom hangt! Als je geen stroom in je stalling heb kun je de motor het beste tot een procent of 80 opladen en dan elke paar weken een rondje rijden en weer tot 80% bijladen.

Na enige tijd niet gebruiken is het sowieso handig om eerst te laten balanceren voor je een langere rit gaat doen.

Heb je vragen, opmerkingen of suggesties en verbeteringen? Laat ze hieronder achter in een reactie of plaats ze op ons forum.

Veelgestelde vragen

• Laden
• Circuitrijden